Przez dwa ostatnie stulecia posadzono przy drogach wiele drzew, które rosły przez kilkadziesiąt, a nieraz kilkaset lat. Ostatnio duża ich część została wycięta, najczęściej w związku z modernizacją dróg. Masowa wycinka drzew przydrożnych wywoływała protesty miłośników przyrody, krajobrazu oraz historyków, a często także lokalnych mieszkańców. Od 2007 roku Fundacja EkoRozwoju podejmuje  działania na rzecz odwrócenia tego niekorzystnego trendu – z 55 zarządcami dróg i trzema organizacjami pozarządowymi posadziła 30 000 drzew wzdłuż dróg różnych kategorii, a wiele starych drzew uchroniono przed pochopną wycinką. Dowodzi to tego, że przy polskich drogach jest miejsce dla drzew, a wycinać należy tylko wtedy, gdy jest to wystarczająco uzasadnione.  Podsumowaniem dotychczasowych działań była ogólnopolska konferencja  „Jak chronić aleje w Polsce?”, która odbyła się 23 maja br. w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. W konferencji uczestniczyło ponad 110 osób reprezentujących różne środowiska - obecni byli m.in. przedstawiciele zarządów dróg różnych szczebli, samorządowcy, urzędnicy z Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska, architekci krajobrazu, przyrodnicy, arboryści, pszczelarze. Na sali zgromadzili się zarówno przedstawiciele instytucji, które wnioskują o wycinkę drzew, jak i osoby, które nie moga pogodzić się z tym, że drzewa tak często są wycinane.

Konferencję otworzył dr inż.  Piotr Tyszko-Chmielowiec, wiceprezes Fundacji EkoRozwoju, pomysłodawca i lider ogólnopolskiego programu „Drogi dla Natury”.  Przedstawił on założenia oraz partnerów programu „Drogi dla Natury”.

O znaczeniu alej opowiedział dr hab. Jacek Borowski, prof. SGGW. Przedstawił krótko historię alej, które już w starożytności dawały cień uczniom Platona i Arystotelesa. Przez wieki wiele aktów prawnych nakazywało obsadzenie dróg drzewami i zabraniało niszczenia zieleni. Opowiedział także o różnych funkcjach alej. Wkomponowane w pejzaż aleje są ozdobą krajobrazu.  Pełnią też ważne funkcje przyrodnicze – są korytarzami ekologicznymi dla wielu gatunków, w tym m.in. chronionej prawem pachnicy dębowej, nietoperzy oraz wielu gatunków ptaków. Przydrożne drzewa dają także wiele korzyści dla człowieka. Wśród nich należy zwłaszcza wymienić takie jak: obniżanie temperatury, stymulowanie  opadów czy oczyszczanie powietrza.

Profesor Jacek Borowski odparł także zarzuty jakoby drzewa stanowiły duże zagrożenie dla kierowców.  Opowiedział o tym, że w Niemczech drzewa uznawane są za element zwiększania bezpieczeństwa ruchu. Przedstawił także podstawowe narzędzia prawnej ochrony alej w Polsce. Na koniec profesor Borowski podkreślił, że los alej w Polsce zależy od ludzi. Jeśli dostrzega oni ich piękno, aleje zostaną uratowane.
O przyrodniczych aspektach alej szerzej opowiedział dr Andrzej Oleksa z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Dr Andrzej Oleksa podkreślił, że przydrożne drzewa są ostoją bioróżnorodności w otwartym krajobrazie. W alejach występują setki owadów, prawie 200 gatunków porostów i 80 gatunków ptaków. Najważniejszym z tych gatunków jest pachnica dębowa, która jest objęta ścisłą ochroną. Dr Andrzej Oleksa omówił wyniki inwentaryzacji alej pod kątem występowania pachnicy dębowej, którą zrealizował zespół naukowy pod jego kierownictwem. Owocem tej pracy będą rekomendacje dla ochrony pachnicy dębowej zebrane w publikacji pod roboczym tytułem „Program ochrony pachnicy dębowej”, który będzie wydany do końca czerwca 2012 r. przez Fundację EkoRozwoju.

Druga część konferencji należała do realizatorów ogólnopolskiego programu „Drogi dla Natury”. Tuż po przerwie dr inż. Piotr Tyszko-Chmielowiec opowiedział o najważniejszych zadaniach zrealizowanych przez ostatnie 3 lata w ramach programu ochrony alej. Były to przede wszystkim nasadzenia przydrożnych drzew we współpracy z zarządami dróg w trzech regionach Polski. Partnerska współpraca z zarządami dróg na rzecz zachowania i odtwarzania przydrożnych drzew jest największym sukcesem dotychczasowych działań. Przedstawiciele organizacji partnerskich przedstawili również zrealizowane przez siebie nasadzenia.
Następnie głos zabrała Katharina Brueckmann z organizacji BUND M-V ze Schwerina w niemieckiej Meklemburgii. Aleje w tym landzie są chronione na podstawie wielu aktów prawnych, jednak jest to jedyny niemiecki land, gdzie ochrona alej jest wpisana do Konstytucji. W regionie tym sadzi się dużo drzew – są to drzewa duże, jednak problemem jest zły stan tych drzew i brak opieki nad posadzonymi drzewami. Organizacja ta od lat podejmuje liczne działania na rzecz zachowania alej w północno-wschodniej części Niemiec. Organizuje akcje sadzenia drzew, edukuje w zakresie alej podczas seminariów i konferencji, promuje temat alej w społeczeństwie. W Niemczech jest szeroka akceptacja dla przydrożnych drzew jako elementu tradycyjnego krajobrazu. Biegnąca od Rugii, a kończąca się nad Jeziorem Bodeńskim „Niemiecka Droga Krajobrazowa” (Deutsche Alleenstraße) jest najdłuższym szlakiem turystycznym, ma ponad 2 500 km.

Na końcu głos zabrała Anna Szmigiel-Franz z Fundacji EkoRozwoju, która w oparciu o doświadczenia realizacji programu Drogi dla Natury próbowała obalać mity na temat przydrożnych alej. W trakcie realizacji projektu okazało się bowiem, że wielu ludzi boi się drzew, a strach ten wynika bardzo często z braku wiedzy na temat tego, jak funkcjonują drzewa. Strach ten prowadzi często do drastycznych wycinek lub nieodwracalnego okaleczania drzew. Tu pojawia się pytanie – co zostawimy następnym pokoleniom? Czy nasze dzieci i wnuki będą mogły oglądać piękne, dojrzałe, rozłożyste drzewa? Jeśli chcemy by tak było, musimy wziąć sprawy w swoje ręce – wziąć drzewa w obronę. Jednak samotna obrona alej nie jest wystarczająco skuteczna.  Fundacja EkoRozwoju wraz z organizacjami partnerskimi zawiązuje lokalne, trójsektorowe partnerstwa na rzecz alej. Chce przekonywać, że powszechna zgoda na to, że aleje są ważne, jest możliwa. Jest także podstawa do skutecznej ochrony alej.

Konferencja otworzyła kolejny etap programu Drogi dla Natury, który skupiać się będzie na tworzeniu gminnych programów zadrzewieniowych oraz szkoleniu urzędników decydujących o losie przydrożnych drzew. Program obejmuje także szereg działań medialnych – najważniejszych z nich jest konkurs fotograficzny „Najpiękniejsza Aleja”. Pierwsza edycja konkursu właśnie została ogłoszona, kolejne będą ogłaszane w kolejnych latach.

Bardzo nas cieszy tak wielkie zainteresowanie konferencją - mamy nadzieję, że przełoży sie ono na działania na rzecz alej. Zachęcamy do podejmowania takich działań - zarówno sadzenia drzew jak i obrony starych drzew przed niepotrzebna wycinką.  Pamiętajmy przy tym, że los przydrożnych drzew rozstrzyga się w urzędzie gminy - nie przykuwajmy się do drzew: rozmawiajmy, edukujmy i wyjaśniajmy. Mamy nadzieję, że książka "Aleje - skarbnice przyrody", która trafiła w ręce uczestników konferencji stanie się praktycznym narzędziem działań na rzecz przydrożnych drzew.

Zainteresowanych otrzymaniem publikacji prosimy o kontakt: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Organizator

Partnerzy

Patronat honorowy

Patron

Patroni medialni